گفتاردرمانی شاخه ای از خدمات درمانی می باشد که می تواند به افراد در سنین مختلف کمک کند. افراد در سنین مختلف ممکن است دچار مشکلاتی شوند که نیاز به استفاده از خدمات گفتاردرمانی داشته باشند. به طور معمول خدمات گفتاردرمانی در کلینیک های مجزا از فضای بیمارستان ارائه می شود. با این حال در برخی از موارد این خدمات در بیمارستان ها نیز قابل ارائه هستند. با ما در ادامه این مقاله همراه باشید تا بررسی کنیم چه کسانی به گفتاردرمانی نیاز دارند.
هدف از انجام گفتاردرمانی چیست؟
مهم ترین هدف از انجام خدمات گفتاردرمانی، حفظ ارتباط فرد با دیگران است. حوزه عملکرد گفتاردرمانی محدود به صورت می باشد. بنابراین افرادی از این خدمات استفاده می کنند که دچار اختلالات گفتاری، مشکل در بلع و خوردن و آشامیدن می باشند. این خدمات باید توسط یک متخصص گفتاردرمانگر ارائه شوند. بیشتر مراجعین برای استفاده از خدمات گفتاردرمانی کودکان هستند که در سنین مختلف و در مراحل رشد ممکن است دچار اختلالات مختلف شوند.
چه کسانی به گفتاردرمانی نیاز دارند؟
همانطور که گفتیم، خدمات گفتاردرمانی برای افراد در سنین مختلف قابل ارائه می باشند. با این حال در ادامه به طور دقیق برخی از این گروه ها را مثال می زنیم.
افرادی که سکته مغزی کرده اند
بسته به نوع سکته مغزی، افراد دچار عارضه های مختلف می شوند. اما به طور معمول در اکثر آن ها مشکلات گفتاری و بلع به وجود می آید. بسیاری از بیماران بعد از سکته مغزی در گفتار دچار مشکل می شوند. در موارد شدید برخی از این افراد قدرت تلکم خود را از دست می دهند و نمی توانند صحبت کنند که به این حال آفازی گفته می شود. در موارد دیگر، شخص ممکن است دچار لکنت زبان شود و یا نتواند به شیوایی صحبت کند. بدین منظور لازم است که از خدمات گفتاردرمانی استفاده کند.
علاوه بر این برخی از بیماران دچار مشکلات مختلف در زمینه خوردن و آشامیدن می شوند. بزرگترین مشکل در این زمینه از دست دادن رفلکس بلع می باشد. در اینگونه بیماران نیاز است تا آب و غذا با استفاده از راه های دیگر به شخص رسانده شود. گفتاردرمانی به این افراد کمک می کند تا بتوانند رفلکس بلع خود را بدست بیاورند.
کسانی که دچار لکنت زبان هستند
لکنت زبان در اکثر مواقع ریشه ژنتیکی دارد. بنابراین علائم آن در سنین کودکی نمود پیدا می کند. اگر تمرینات گفتاردرمانی در سنین پایین شروع نشوند، این مشکل می تواند در بزرگسالی تشدید شود. دلیل اصلی بوجود آمدن لکنت زبان شناخته شده نیست. به همین خاطر درمان قطعی برای آن وجود ندارد. اما چیزی که واضح است این است که استرس می تواند آن را به شدت تشدید کند. بنابراین گفتاردرمانگر سعی می کند تا با آموزش تکنیک هایی، به ریلکس شدن شخص کمک کند. بسیاری از این تمرین ها باید زیر نظر یک متخصص گفتاردرمانی انجام شوند. اصلی ترین تمرین در این زمینه تنفس دیافراگمی می باشد که باید به شخص آموزش داده شود.
اگر اقدامات درمانی و به خصوص گفتاردرمانی در سنین پایین انجام شود، نتیجه بهتری می تواند داشته باشد و در بزرگسالی برای ارتباطات شخص مشکل ساز نخواهد بود.
افراد مبتلا به اختلال طیف اوتیسم
اوتیسم نیز همانند لکنت زبان زمینه ژنتیکی دارد. این اختلال نیز در سنین کودکی نمایان می شود و از همان ابتدا که کودک آموزش پذیر است باید برای درمان آن اقدام کرد. گفتاردرمانی در کنار کاردرمانی از اصلی ترین درمان های اوتیسم می باشند. از آن جا که ریشه این بیماری به طور کامل مشخص نیست و طیف بسیار وسیعی از اختلالات را در بر می گیرد، درمان به صورت علائم درمانی انجام می شود. داروهای مخصوصی برای کودکان اوتیسم وجود دارد. اما این داروها زمانی اثرگذار خواهند بود که گفتاردرمانی و کاردرمانی نیز انجام شود.
هدف از گفتاردرمانی در کودکان اوتیسم کمک به برقراری ارتباط توسط آن ها می باشد. زیرا اکثر این کودکان دچار اختلال در برقراری ارتباط و اختلال کلامی می باشند.
کودکانی که شکاف لب و یا شکاف کام دارند
شکاف لب و شکاف کام نیز زمینه ژنتیکی دارند و نوزاد به طور معمول با این نقص متولد می شود.به طور میانگین از میان هر 1600 نوزادی که متولد می شوند، یکی از آن ها دچار شکاف کام است. در اکثر موارد پزشک متخصص اجازه عمل را در سنین پایین نمی دهد. و این نوع عمل ها معمولا از سن خاصی به بالاتر انجام می شوند. به همین خاطر نیاز است پس از بسته شدن شکاف کام و لب بلافاصله خدمات گفتاردرمانی آغاز شود. زیرا این کودکان در آواسازی به شدت مشکل دارند و نمی توانند کلمات را به درستی تلفظ کنند. از آن جا که آناتومی لب و دهن در شکاف کام و لب دچار مشکل می شود، عبور صدا برای آوا سازی مختل می شود و کودک نمی تواند به درستی صحبت کند.
کودکانی که به اختلال بیش فعالی دچار هستند
اختلال بیش فعالی نیز از مواردی است که نیاز به همکاری گفتاردرمانگر و کاردرمانگر دارد. به طور معمول بیش فعالی در سنین بین 3 تا 5 سال تشخیص داده می شود. این کودکان در گفتار دچار مشکل می شوند. به طور معمول صحبت کردن آن ها واضح نیست و نمی توان به طور دقیق متوجه شد که چه می گویند. علاوه بر این، مهارت های شنیداری ضعیفی دارند و از طرفی دیگر کلمات و جملات خود را کامل نمی کنند.
در این موارد گفتاردرمانگر سعی می کند بر روی مهارت های مختلف آن ها کار کند. هدف از گفتاردرمانی در این کودکان این است که بتوانند به طور واضح صحبت کنند، رشته افکارشان در هنگام صحبت کردن از هم گسسته نشود و به گونه ای صحبت کنند که دیگران متوجه حرف هایشان بشوند.
افرادی که دچار بیماری های عصبی هستند
بیماری های نورولوژی مانند پارکینسون و هانگتینگتون می تواند بر روی فرد اثر بگذارد. این بیماری ها باعث ضعف در عضلات بدن می شوند. بدین ترتیب در عضلات صورت نیز ضعف به وجود می آید و ممکن است در صحبت کردن مشکل ایجاد کند. لرزش در صدا، کنترل نداشتن بر روی عضلات صورت و موراد مشابه از علائم این بیماری ها می باشند. کاردرمانگر تلاش می کند تا با تمرین هایی، به تقویت عضلات صورت کمک کند. بدین ترتیب شخص می تواند راحت تر صحبت کند و غذا بخورد.
کسانی که مشکل بلع دارند
رفلکس بلع نیز در حوزه کاری گفتاردرمانی وجود دارد. علاوه بر سکته مغزی، موارد دیگری نیز می تواند بر روی بلع تاثیر بگذارد. به طور معمول تمریناتی که برای این موارد خاص انجام می شود به صورت پسیو هستند. یعنی توسط خود شخص انجام نمی شوند. بنابراین باید حتما توسط یک فرد متخصص یعنی کاردرمانگر انجام شوند.
جمع بندی
گفتاردرمانی نیز همانند سایر شاخه های درمانی یک علم تخصصی می باشد که زیرشاخه های مختلفی دارد. گفتاردرمانگر ها حوزه عملکردی بسیار وسیعی دارند و می توانند در شرایط مختلف به شخص کمک کنند. به طور معمول عمده مراجعین به کلینیک های گفتاردرمانی کودکان هستند که ممکن است در سنین مختلف و در مراحل رشد دچار اختلالات گفتاری و یا روانی شوند. اگر این خدمات در سنین پایین ارائه شوند، اثرگذاری بیشتری خواهند داشت. هدف نهایی از انجام دادن گفتاردرمانی تقویت مهارت های ارتباطی افراد و برطرف کردن مشکل خوردن و آشامیدن می باشد.