علل و درمان فوبیاهای خاص:
تحقيقات جديد نشان می دهد كه حداقل بعضی فوبیاها با احساس “بيزاری” (disgust) ، نفرت، اشمئزاز، يا چندشی ارتباط نزديكی دارند و شواهد نشان می دهد كه بيزاری شديد با فوبیاهای حيوانات كوچك، به طور عام، و فوبيای عنكبوت، به طور خاص ارتباط دارد و به نظر می رسد كه در ابتلا به فوبیای خون، زخم، آمپول نيز سهم دارد.
بيزاري، احساس چندشی یا نفرت، هيجانی است كه معمولا با چيزهايی كه كثيف، غير قابل خوردن، فاسد، و حتي اهانت آميز هستند ارتباط دارد.
بيزاري نوعي هيجان “رد غذا” است كه هدف آن جلوگيری از انتقال بيماری از طريق جذب دهانی مواد آلوده است و بيزاری شديد نشان دهنده اجتناب از چيزهای مشمئز كننده (مثل مدفوع يا خلط) است.
همچنين شواهد نشان می دهند كه وحشت زدگی (panic) و اختلال وحشت زدگی نيز با تعدادی فوبیاهای خاص ارتباط دارد.
اولا، بين اختلال وحشت زدگی و بعضی فوبيا های خاص، ميزان كاموربيديتی بسيار بالاست.
ثانيا بعضي طبقات فوبیاهای خاص، مخصوصا فوبیاهای موقعيتی، با اختلال وحشت زدگی خصوصيات مشترک مهمی دارند.
براي مثال اكثر فوبیاهای موقعيتی شروع خودكار دارند كه ويژگی اصلی اختلال وحشت زدگی است؛ ميزان كاموربيديتی آنها با اختلال وحشت زدگی بسيار بيشتر از ساير انواع فوبیاهاست، مثل فوبيا از سگ و يكی از علائم واكنش فوبيک در آنها حملات وحشت زدگی غير قابل كنترل و فراوان است مثل فوبيای ارتفاع، فوبيای هواپيما و كلاستروفوبيا.
درباره فعالیت های مفید در ADHD بدانید
علل فوبیاهای خاص در رویکردهای مختلف:
نظريه روانكاوي:
در اين رويكرد كه فرويد بنيانگذار آن است، فوبيا را نوعی دفاع در مقابل اضطراب ناشی از تمايلات غريزی و سركوب شده می دانست و معتقد بود رويدادها يا موقعيت هايی كه با غريزه سركوب شده ارتباط نمادين دارند باعث ترس می شوند.
يك مورد كلاسيک، “هانس كوچولو” است كه نسبت به اسب فوبيای شديد داشت. طبق نظريه روانكاوی فرويد، وظیفه فوبيا اجتناب از رويارويی با مشكلات واقعي و سببی است. در مورد هانس كوچولو این فوبیا و ترس به این دلیل به وجود آمده بود که او یک سری از مسائل و کشمکش ها را در کودکی سرکوب کرده بود.
شرطی سازی كلاسيک فوبيا ها:
تلاش برای توضيح فوبيا ها با فرآيند شرطی سازی كلاسيک به داستان معروف “آلبرت كوچولو” بر می گردد كه در سال ١٩٢١ واتسون و رينر با او يک آزمايش انجام دادند.
اما توضيح همه فوبيا ها با نظريه های شرطی سازی دشوار است. بعضي انتقادها عبارتند از:
برای شرطی سازی، حضور تجربه های تروماتيک الزامی است، اما بسياری از افراد فوبيک هيچ تجربه ی تروماتيكی به ياد نمی آورند.
بسياری از كسانی كه همراه با يک موقعيت خاص، به درد يا وحشت دچار می شوند، از فوبيا رنج نمی برند.
شرطی سازی معتقد است همه محرک ها برای شرطی شدن از شانس برابری برخوردارند اما در فوبيا همه محرک ها به طور يكسان موجب فوبیا فرد نمی شوند.
رويكردهای نظری ساده در مورد شرطی سازی نمی توانند يک پديده رايج در روانشناسی به نام اينكيوبيشن (incubatiob ) را توضيح دهند. در پزشكی، اينكيوبيشن عبارت است از فاصله زمانی بين وارد شدن ميكروب به بدن تا ظهور اولين علائم بیماری.
نظريه ي تكامل:
اولين نظريه در اين موضوع از سليگمن است كه اعتقاد داشت انتخاب طبيعی، براي تداعی ترس با بعضی محرک ها ، محرک هايی كه برای اجداد ما خطرناک بوده اند، نوعی آمادگی بيولوژيک به وجود آورده است.
مثل ترس از مار، عنكبوت، ارتفاع و آبهای عميق، كه در اكثر ما وجود دارند. اين نوع نظريه به نظريه “آمادگی بيولوژيک”( biological preparedness ) معروف شده است.
درمان فوبیا های خاص:
از قديم درمان موفقيت آميز فوبيا معمولا بر نوعي “مواجهه سازی” (اكسپوژِر) با محرک يا موقعيت فوبيا زا متكی بوده است.
در گذشته، تكنيک های رفتار درمانی مورد استفاده برای فوبيای خاص عبارت بوده است از: حساسيت زدايی سيستماتيک، غرقه سازی و شرطی سازی متقابل.
مساله مهم در درمان فوبیا های خاص رسيدگی به باورهای فوبيک است كه افراد درباره رويداد يا وضعيت فوبیا زای خود دارند.
اين باورها معمولا غلط هستند زيرا با واقعيت تهديد يا عدم وجود آن كه محرک های فوبيا زا ايجاد می كنند همخوانی ندارند، و در ضمن باعث تداوم ترس و اجتناب می شوند.
خصوصيت مهم مواجهه درماني (اكسپوژر تراپی) فراهم آوردن چنين فرصتی است كه افراد فوبيک را در وضعيت هايی قرار می دهد كه بتوانند عملا مشاهده كنند كه باورهايشان اشتباه است.
اخيرا بعضي انواع رفتار درمانی با تكنيک هايی از شناخت درمانی تركيب شده اند تا درمان های تركيبی كوتاه مدت ايجاد كنند، درمان هايی كه موارد زير را شامل می شوند: بازسازی شناختی، مواجهه شديد با رويداد يا محرک فوبيا زا، و يادگيری مشاهده ای (مدلينگ) كه در مدتی كوتاه حتی در يک جلسه سه ساعته، نيز موثر واقع می شوند.