اختلالات عملکردی صدای گفتار:
اختلالات بیانی: تولید صدا شامل حرکات هماهنگ لب ها، زبان، دندان ها، کام (بالای دهان) و سیستم تنفسی (ریه ها) است.
وقتی کودکان به این نوع اختلالات بیانی مبتلا می شوند، استفاده از این عملکرد های حرکتی برای تولید صدا های گفتاری صحیح از نظر فیزیکی برایشان بسیار دشوار می شود.
ناتوانی در تشکیل کلمات قابل فهم نتیجه این اختلالات فیزیکی است که از یک سن خاصی به وجود می آید. در این مدل از ناتوانی مکن است صدا ها مخدوش شوند یا حتی با صدای دیگری جایگزین شوند.
اختلالات واجی: اختلالات واجی تقریبا برای همه به صورت یکسان است و با یک نوع الگوی مشخص بین کودکان تشخیص داده می شود. این اختلال به این صورت است که فرد ممکن است بتواند هر واج از یک کلمه را به صورت تک به تک درست تلفظ کند اما در کنار هم قرار دادن این صداها برای تشکیل کلمات دچار مشکل می شود. به عنوان مثال، آنها ممکن است بتوانند به تنهایی صدای “ر” را درست تولید کنند، اما معمولا آن را با صدای “ی” در کلمات خاصی جایگزین می کنند مثلا به جای این که بگویند “برو” می گویند “بُیو”.
هنچنین درباره تاخیر در رشد گفتار یا زبان بدانید.
تفاوت بین اختلالات بیانی و واجی:
اختلال بیان اختلالی در سطح آوایی است که به این دلیل به وجود آمده اند که فرد در مهارت های حرکتی و استفاده از آن مهارت ها دچار مشکل است. کودکان مبتلا به این اختلال در تولید صداهای گفتاری مشکل دارند.
اختلال واج شناختی اختلالی صرفا در سطح واجی است که دلیل پیدایش آن عدم درک و مشکل مغزی فرد است. آنها می توانند صدا ها را به درستی بیان کنند اما برای تبدیل آن ها به کلمات تلاش می کنند.
اگر بخواهیم درک فردی باقی افراد از فرد مبتلا به این اختلالات را مقایسه کنیم، درک فردی که دچار اختلالات واجی است اغلب دشوار تر است.
بسیاری از کودکان مبتلا به اختلالات واجی و اختلالات آگاهی واجی (مشکلات در درک اصوات و قواعد صوتی در کلمات) نیز با زبان و یادگرفتن سواد دست و پنجه نرم می کنند. این موضوع می تواند یادگیری آن ها در کلاس را تحت تاثیر قرار دهد و حتی روی اعتماد به نفس هم تاثیر منفی می گذارد.
تمایز قرار دادن بین اختلالات بیانی و واجی همیشه آسان نیست. با این حال، تشخیص صحیح بسیار مهم است، زیرا تا حد زیادی برنامه درمان گفتار درمانی فرد را تعیین می کند. اگر شک دارید که ممکن است فرزندتان به اختلال صدای گفتار یا به عبارتی اختلال واجی مبتلا است، مهم است که از یک آسیب شناس گفتار زبان خبره، که بیشتر به عنوان گفتار درمانگر نامیده می شود، مراجعه کنید تا فرزندتان مورد ارزیابی قرار گیرد.
چرا فرزندم متوجه حرف‌هام نمیشه؟
اختلالات صدای گفتار:
دانشمندان هنوز در حال بررسی علل احتمالی به وجود آمدن این اختلال هستند اما متاسفانه هنوز این علت شناخته نشده است.
اما زیر مجموعه ای از اختلالات صدای گفتار به نام اختلال صدای گفتار ارگانیک وجود دارد که معمولا علت مشخصی دارد. این علل به چند دسته مختلف تقسیم می شود که عبارت اند از:
علل حرکتی/عصبی: اختلالات گفتاری – حرکتی زمانی رخ می دهد که هماهنگی یا قدرت عضلات تحت تاثیر عوامل متعددی قرار می گیرد. این نوع اختلال گفتار – حرکتی می تواند از ابتدای تولد با کودک به وجود بیاید یا اینکه می تواند به صورت اکتسابی و ناگهانی در بدن ظاهر شود. مدل اکتسابی معمولا پس از آسیب های مغزی مانند سکته مغزی یا آسیب مغزی به وجود می آید.
همچنین درباره لکنت و مشکلات گفتاری بدانید.
علل ساختاری: تفاوت در ساختار های دهان و صورت می تواند بر تولید صدای گفتار تأثیر بگذارد، مانند کودکان مبتلا به شکاف کام و لب. این تفاوت های ساختاری می تواند در اثر ضربه یا جراحی نیز ایجاد شود.
حسی/ادراکی: اختلال شنوایی می تواند باعث اختلال در صدای گفتار شود، زیرا کودکان قادر به شنیدن صداها به روشی که دیگران آنها را تولید می کنند، نیستند. بسته به شدت کم شنوایی، تأثیر آن بر گفتار ممکن است متفاوت باشد.
اگر فرزندتان با صداهای گفتاری مشکل دارد، چه باید کرد؟
آموزش تأخیر گفتار یکی از مهم ترین کار هایی است که یک مراقب می تواند برای کمک به فرزندش انجام دهد. اما همانطور که در بالا ذکر شد، تشخیص تفاوت بین اختلالات صدای گفتار برای کسی که آموزش ندیده و تجربه این مبنی بر این موضوهات ندارد، دشوار است. به همین دلیل است که ارزیابی و تشخیص توسط آسیب شناس گفتار-زبان خبره بسیار مهم است. اگر فرزند شما در تلفظ صداهای خاص مشکل دارد، برای ارزیابی با یک آسیب شناس گفتار- زبان تماس بگیرید. اختلالات صدا گفتار را می توان به طور موثر درمان کرد، و تحقیقات نشان داده است که هر چه گفتار درمانی زودتر شروع شود، نتایج بهتری خواهد داشت.