در مطلب قبلی با سه اصطلاح حافظه بلند مدت، کوتاه مدت و کاری و تفاوت آن ها آشنا شدیم. در این مطلب به توضیح مدل حافظه کاری بدلی و اجزای آن خواهیم پرداخت.
حافظه کاری نظامی متشکل از اجزاء جداگانه اما مرتبط است که در یک فعالیت هماهنگ، نوعی فضای ذخیره سازی ذهنی منعطف ایجاد می کند و در نگهداری و انتقال اطلاعات در مدت زمانی که مورد نیاز فعالیت های شناختی است، استفاده می شود. حافظه کاری نظامی چند بعدی است که علاوه بر ذخیره سازی موقت محرک هایی که مورد توجه قرار گرفته اند، برای دستکاری اطلاعات نیز به کار می آید.
اجزاء حافظه کاری طبق مدل بدلی عبارتند از:
حلقه واج شناختی، صفحه دیداری- فضایی و مکانیزم اجرایی مرکزی.
اخیراً مؤلفه دیگری به نام مخزن گذرا نیز به حافظه کاری اضافه شده است. در ادامه شرح مختصری از عملکرد هر یک از این اجزاء ذکر خواهد شد.
چگونه عزت نفس کودک خود را ایجاد کنیم؟
مکانیزم اجرایی مرکزی: اجرا کننده مرکزی مسئول طیفی از کارکردهای سطح بالا است که عبارتند از:
کنترل توجه ( تقسیم توجه و تغییر توجه از موضوعی به موضوع دیگر ) و پایش عملکرد، فراخوانی از حافظه طولانی مدت، ایجاد هماهنگی برای انجام آزمایه های چندگانه، و جابجایی بین تکالیف یا راهبردهای بازیابی.
این بخش از حافظه کاری، کارکردهای ذهنی را برنامه ریزی و با یکدیگر هماهنگ می نماید و بین مدارهای واجی، طرحواره بینایی – فضایی و حافظه طولانی مدت ارتباط ایجاد می کند.
اجرا کننده مرکزی دو شکل از کنترل را بر عهده دارد که یک نوع آن، کنترل خودکار است که در عادات تثبیت شده نظیر دوچرخه سواری دیده می شود و تقریباً هیچ نیازی به توجه ندارد و نوع دیگر، مربوط به توجه محدود اجرا کننده مرکزی است.
حلقه واج شناختی: حلقه واجی شامل دو جزء است: یکی انباره واجی که در آن بازنمایی های حاصل از مواد کلامی مثل فهرست کلمات نگهداری می شوند، و دیگری مکانیسم مرور خاموش که اطلاعات را در مدار واجی نگه می دارد. انباره کوتاه مدت، بازنماهای واجی را نگهداری می کند و فرایند مرور خاموش، بازنماهای واجی رو به زوال در انباره را زنده می کند.
طرحواره بینایی – فضایی مختص نگهداری مطالب بینایی و فضایی است و از دوجزء تشکیل شده است:
- مخفی گاه بینایی که اطلاعات مربوط به شکل و رنگ را ذخیره می کند.
- کاتب درونی که مرتبط است با اطلاعات حرکتی و فضایی. همچنین اطلاعات موجود در مخفی گاه بینایی را زنده کرده و به اجرا کننده مرکزی انتقال می دهد.
همانطور که گفته شد در مدل اولیه بدلی، حافظه کاری متشکل از سه جزء معرفی شد. الگوی حافظه کاری سه بخشی اولیه نمی توانست تعامل حافظه کاری را با حافظه طولانی مدت توجیه کند. در الگو های اولیه، فرض بر این بود که اجرا کننده مرکزی فقط نوعی نظام توجهی است. این الگو همچنین فاقد نظامی بود که از طریق آن قطعه بندی صورت گیرد و اجازه دهد اطلاعات موجود در حافظه طولانی مدت به کمک یادآوری فوری بیاید. همین قطعه بندی است که موجب می شود فراخنای حافظه فوری در جملات به 15 کلمه برسد، در حالی که در کلمات نامرتبط 5 یا 6 کلمه است. علاوه بر این موارد، این الگو مکانیسمی نداشت که امکان تعامل مدار واجی و بینایی – قضایی را فراهم سازد.
درباره طرح های خمیر بازی و قابلیت کاردرمانی آن ها بدانید.
بنا به دلایل فوق، در الگوهای جدیدتر، بخش دیگری به نام مخزن گذرا به حافظه کاری افزوده شد که قابلیت آن را دارد که بازنمایی های اجزاء حافظه کاری و حافظه بلند مدت را به صورت یک رمز چند بعدی و منسجم در آورد. کار مخزن گذرا نگهداری محرکات جدید است. مخزن گذرا به عنوان بخشی کاملاً مجزا ارائه شده است، اما می شود آن را به عنوان بخش ذخیره ای اجرا کننده مرکزی در نظر گرفت. مخزن گذرا ظرفیت محدودی دارد و اطلاعات را مستقیماً از دیگر اجزای حافظه کاری و حافظه بلند مدت به دست می آورد و آن ها را به قطعه های منسجم و به هم پیوسته تبدیل می کند. مخزن گذرا را میتوان فصل مشترک منابع شناختی مختلفی نظیر رمزهای بینایی، کلامی، ادراکی و حافظه های بلند مدت، معنایی و گذرا دانست.
درباره نقش حافظه کاری در خواندن تحقیقات زیادی انجام شده است. نتایج برخی از تحقیقات نشان داده است که حافظه کاری نه تنها روی خواندن بلکه همه عملکردهای تحصیلی تاثیرگذار است. همچین نتایج برخی از تحقیقات حاکی از این است که نقایص واجی، که در افراد نارساخوان رایجند، به عملکرد مدار واجی در حافظه کاری آسیب می رسانند، و در نتیجه در پردازش مشکل ایجاد می کند. عده ای نیز بر این عقیده اند که حافظه کاری در درک خواندن نسبت به رمزگشایی بیشتر نقش دارد.