تمرینات کاردرمانی در بیماری پارکینسون:
توانبخشی بيماران پارکینسون بسيار مهم و در كاهش علائم آنها و افزايش استقلالشان بسيار حائز اهميت می باشد.
برنامه توانبخشی می بايست براي موارد زير تنظيم شود :
تقویت عضلات به صورت گروهی، اصلاح نحوه راه رفتن، بهبود بالانس افزايش توجه حين حركات.
برای تقویت عضلات اندام فوقانی و تحتانی از الگوهاي PNF به خوبی می توان بهره برد و حتما در قسمت روتيشن الگوها تاكيد شود و زمان بيشتری گذاشته شود. ضمنا برای تقویت عضلات ميتوان از تمرين درمانی در فريم (تعلیق درمانی) نيز استفاده كرد به خصوص برای اندام تحتانی. از تمرين گلوبال كه در آن انقباض همزمان كوآدر و همسترينگ وجود دارد به خوبی می توان بهره برد.
نكته: در تمرين گلوبال از بيمار ميخواهيم كه با اكستنشن هيپ و زانو، كل اندام را به اكستنشن ببرد و اندام را به تخت برساند. شبيه آنچه در تمرين پرس پا وجود دارد. ضمنا بايد به بيمار گفته شود كه حين انجام تمرين، مچ پا و انگشتان را نيز دورسی فلكس كند .
ضمنا می توان حين انجام تمرين از جريان الکتريکی روی عضلات استفاده كرد و به بيمار بگوييم به محض احساس جريان تمرين را انجام دهد .
به منظور بهبود بالانس اين بيماران پارکینسون می بايست تمرينات متقاطع اندامها مانند یک دست بالا و یک دست پايين در اندام فوقانی و یک پا جلو و یک پا عقب در اندام تحتانی استفاده كرد كه بايد به بيمار توضيح دهيم كه حركات را با دقت و به صورت ریتمیک انجام دهد.
تکنیک ديگر استفاده از الگوهاي دو طرفه و متقاطع PNF است يعنی مثلاً یک اندام در D1 Flex باشد و ديگری در D1 EXT و بالعكس.
همچنین درباره تقویت عضلات دست کودکان با تمرینات ساده در منزل بدانید.
حركات چرخش تنه نسبت به اندامها و بالعكس برای اين بيماران پارکینسون بسيار سودمند است. بدين منظور میتوان از چرخ مسگری استفاده كرد. صفحه گردی زير پاي بيمار قرار می گيرد و بيمار با گرفتن پارالل بار سعی میكند تنه را ثابت نگاه داشته و اندامهای تحتانی را به طرفين بچرخاند .
می توان به بيمار یک چوب داد و از او خواست كه چوب را دو دستی و افقی بگیرد و پاها ثابت باشد و تنه را با حركت چوب به طرفين نسبت به اندام تحتانی بچرخاند .
نكته: بيمارانی كه توان ايستادن ندارند می توان حركات متقاطع را به صورت نشسته انجام دهند، به اين صورت كه در حالت نشسته روی صندلی سعی كنند دستها را بالا گرفته و به طرفين بچرخند و يا دست چپ را به پای راست و بالعكس برسانند . به منظور اصلاح راه رفتن حتما می بايست تمرينات راه رفتن را انجام دهيم به اين صورت كه در پارالل بار از بيمار می خواهيم بدون نگاه كردن به پاها دستورات ما را عملی كند و سعی در اصلاح راه رفتن داشته باشد.
دستورات بايد شامل بلند كردن و نكشيدن پاها،خم كردن زانو حين فاز سوئينگ، گذاشتن پاشنه روی زمين در ابتدای فاز ايستايش و سعی در صاف ايستادن، باشند.
تمرين در جا قدم برداشتن نيز بسيار کمک كننده است به اين صورت كه از بيمار می خواهيم پارالل بار را بگيرد، پاشنه را جلو قرار دهد و سپس پنجه را به عقب بگذارد .اين حركت را چندين مرتبه تكرار كند.
برای بيمارانی كه زمين گير شده اند تكنيک تحريک عمقی مغز بسيار كمک كننده است .
در حال حاضر نيز تراپيست ها ميتوانند از تكنيک غيرتهاجمی تحريک مغزی شامل تحريک مستقیم ترانس کرانيال و تحريک مغناطيسی ترانس کرانيال استفاده كنند .
بيماران پاركينسوني حتما بايد روزی 30 الی 40 دقیقه راه رفتن در فضای باز و خارج از خانه داشته باشند. همچنین حتما بايد مفاصلش را در روز چندين مرتبه در دامنه كامل حركت دهد (به منظور كاهش ريجيديتی و علامت چرخ دنده ای)
تمرینات چهره ای: در طی مراحل ميانی كاهش كنترل دهانی، كاهش يا فقدان حركت در عضلات صورت و بيانات هيجانی در چهره بروز و صورت حالت ماسكه پيدا می كند. اقدامات شامل انواع حركات صورت، به صورت تمرين روزانه در منزل در مقابل آينه (مثل خنديدن تا جايی كه دندانها ديده شود. محكم بستن و باز كردن چشمها، بالا انداختن ابروها، حركات طرفی لب ها و فک ها و..) میباشد .علاوه بر تمرينات حركتی صورت، صحبت كردن بخصوص در گروههای آواز خوانی، صحبت با صدای بلند و در مقابل آينه مفيد است .
تمرینات دامنه ی حرکتی: در طی مراحل اوليه بيماری پارکینسون اقدامات کاردرمانی بایستی دارای برنامه ای دقیق، روتين و دائمی برای كسب و حفظ دامنه حرکتی باشد. اين برنامه تمرينی 5 تا 10 دقیقه در روز به برنامه 3 بار در هفته با جلسات طولانی مدت تر مشتمل بر تمرينات انعطاف پذيری وضعيت ترجيح داده می شود. بايستی در برنامه درمانی حتما تمرينات اکستنشن تنه گنجانده شود.
تحرک: كسب توانايی های تحرک و ارتباطات اجتماعی و برنامه های حمايت بايد در برنامه درمانی درمان مرحله ميانی لحاظ گردد. بيماران پارکینسون اغلب برای انتقال به ديگران احتياج دارند. استفاده از خدمات اجتماعی می تواند وابستگی بيمار را به اعضای خانواده برای خريد و.. كاهش دهد. در طی مراحل آخر بيماری حركت بيمار و سفتی موجب ناتوانی در اجرای كارهای مراقبت از خود مثل لباس پوشيدن و آرايش كردن میگردد. تمرينات عبارتند از :
تغيير وضعيت از خوابيده به نشسته: با انقباض عضلات شكم و با نگاه كردن به مسير حركت عصا (هماهنگي چشم و دست) بيمار از وضعيت طاق باز به نشسته و بر عكس آنرا انجام میدهد. اگر فرد قادر به انجام حركت نبود یک نفر بايد پاهای بيمار و يا عصا را نگه داشته و بيمار را برای تكميل حركت ه عنوان كمكی هدايت كند.
كاهش ريجيديتی در وضعيت دمر: حركات متناوب و سريع Flex و Ext زانو با Ext هيپ در وضعيت دمر، به منظور كاهش ريجيديتی كه در انتهای حركات كشش آهسته و تدريجی توسط درمانگر صورت میگیرد.
نوسان به طرفين: به تعادل نشسته خوب نياز است و وزن از روی یک هيپ به هيپ ديگر منتقل میگردد.