اختلال یادگیری، مفاهیم و انواع آن:
تعریف کلی:
مفهوم ناتوانی یادگیری از حیطه های مختلفی چون پزشکی، روان شناسی و آموزش و پرورش تأثیر گرفته است. براین اساس، تعریف و تبیین علل اختلال یادگیری نیز از مبانی نظری مختلف متأثر شده است، در نتیجه تاکنون تعاریف متفاوتی ارائه شده است.
تعریف اولیه اختلال در یادگیری بر عوامل عصب شناختی و تعاریف اخیر بر سازه های تحصیلی تأکید دارند. علی رغم تفاوت هایی که میان تعاریف جاری وجود دارد اغلب آن ها در مواردی مشترک اند.
این عوامل عبارتند از:
- وجود تفاوت معنادار بین سطح پیشرفت واقعی و مورد انتظار
- مشکل در انجام تکالیف تحصیلی و یادگیری
- اختلال در فرایندهای روان شناختی پایه
- شواهدی مبنی بر وجود الگوی متغیر رشد
- اختلال کارکردی سیستم اعصاب مرکزی
نکته ای که باید در نظر گرفت این است که هیچ کدام از اختلالات یادگیری از عقب ماندگی ذهنی، اختلال های هیجانی، فقر محیطی، معلولیت های حسی یا ناتوانی های جسمانی ناشی نمی شوند.
مرکز بین المللی اختلالات یادگیری، اختلال یادگیری را بدین صورت تعریف می نماید: یک اختلال نورولوژیکال که توانایی مغز را در دریافت، پردازش، ذخیره سازی و پاسخ به اطلاعات تحت تاثیر قرار می دهد.
اصطلاح اختلال یادگیری برای توصیف مشکل غیر قابل توضیح فردی با هوش حداقل متوسط که در کسب مهارت های تحصیلی دچار مشکل است، استفاده می شود. این مهارت ها برای موفقیت در مدرسه و کار، انطباق با شرایط زندگی ضروری هستند. اختلال یادگیری یک اختلال منفرد نیست بلکه اصطلاحی است که به گروهی از اختلالات اشاره دارد.
قانون تحصیلات خاص فدرال اختلال یادگیری خاص را به این صورت تعریف کرده است:
وجود اختلال در یک یا بیش از یک فرایند روان شناختی پایه که در فرایند درک یا کاربرد زبان شفاهی یا نوشتاری نقش دارد. این اختلال موجب بروز نقص در توانایی افراد در گوش دادن، فکر کردن، صحبت کردن، خواندن، نوشتن، هجی کردن یا محاسبات ریاضی می گردد. این اصطلاح شرایطی چون معلولیت های ادراکی، آسیب مغزی ، اختلال جزئی در کارکرد مغز ، نارساخوانی و زبان پریشی رشدی را شامل می شود. این اصطلاح در مورد کودکانی که مشکلات یادگیری آن ها از ناتوانی های حرکتی، بینایی یا شنوایی، عقب ماندگی ذهنی، آشفتگی های هیجانی، فقر محیطی، فرهنگی یا اقتصادی ناشی می شود، به کار برده نمی شود.
عوامل مختلفی وجود دارد که روی اختلالات یادگیری تاثیر می گذارند که عبارت اند از:
- عوامل ژنتیکی: اختلالات واج شناختی با کروموزوم 9 رابطه دارد و نقص در تشخیص واژگان با کروموزوم 15.
- عوامل قبل از تولد: مصرف دارو و الکل، ابتلا به سرخک
- عوامل زمان تولد: نرسیدن اکسیژن کافی به کودک، وارد شدن ضربه به بدن کودک و ..
- عوامل بعد از تولد: که شاملِ
- عوامل بیولوژیکی یا شیمیایی: پایین بودن قند خون، نارسایی در تغذیه و سوخت و ساز بدن، حساسیت های غذایی به خصوص حساسیت به قند، تخم مرغ و گندم
- عوامل محیطی: مسمومیت های شیمیایی، زمین خوردگی ها و تصادفات، امواج متناوب نور یا روشنایی های مهتابی و نور تلویزیون
- عوامل مربوط به رشد: کندی رشد عصبی (میلینه شدن عصبی بیشتر طول می کشد)
- آنگولار: یکی از آخرین قسمت هایی است که میلینه می شود
- عوامل آموزشی: ضعف در شیوه های آموزشی
- عوامل دیگر: عوامل روان شناختی، تفاوت های فرهنگی و محرومیت های محیطی، تعاملات نامطلوب اجتماعی، تعلیم و تربیت نامناسب خانوادگی یا ایجاد عادات ناصحیح در کودک…
آنچه حائز اهمیت است این نکته است که هریک از عواملی که بدان اشاره شد لزوماً به تنهایی موجب
ناتوانی یادگیری در کودک نمی شود و همچنین صرف وجود یک عامل نمی تواند همیشه بطور قطع
عامل اصلی در تعیین علت معلولیت های ذهنی یا جسمی باشد.
فرزندم توی یادگیری ریاضی ضعیفه، چکار کنم که بهتر بشه؟
انواع اختلالات یادگیری عبارتند از:
- اختلال در خواندن
- اختلال در نوشتن
- اختلال ریاضیات
اختلالات و نقائص همراه عبارتند از:
- نقص در پردازش شنیداری
- نقص در پردازش دیداری
- اختلالات یادگیری غیرکلامی
- نقائص عملکرد اجرایی
- نقص توجه و بیش فعالی
اختلال در خواندن:
این اختلال تقریبا در 91 درصد کودکان و نوجوانان دچار اختلالات یادگیری دیده میشود. اختلال خواندن چنین تعریف شده است:
حالتی که در آن پیشرفت خواندن پایین تر از حد مورد انتظار بر حسب سن، آموزش و هوش کودک است. مشخصه اختلال خواندن، ناتوانی برای بازشناسی واژه ها، خواندن کند و نادرست و فهم ضعیف است. به علاوه در کودکان مبتلا به اختلالات کم توجهی یا بیش فعالی خطر اختلال خواندن بالا است.
مطالعات نشان می دهد که تعداد پسرهای مبتلا به ناتوانی خواندن در ارجاع های بالینی 3 یا 4 برابر دخترها است. شواهد نشان میدهند میزان بروز پرخاشگری، افسردگی و کودکانی که علائم بیش فعالی و به طور همزمان اضطراب دارند بالاتر است. اختلال خواندن بازتاب نقصی در پردازش اصوات کلامی است و کودکانی که در خواندن مشکل دارند دارای نقایصی در مهارت های پردازش نظام آوایی هستند. تشخیص این اختلال عمدتاً وقتی مطرح میشود که پیشرفت خواندن کودک به میزان چشمگیری پایین تر از توانایی هوشی او باشد.
سایر خصوصیات تشخیصی عبارتند از:
مشکلاتی در فراخوانی و به خاطرآوردن و ردیف کردن حروف و کلمات چاپی
مشکلات پردازش ترکیب های پیچیده دستوری و استنباط آن
کودکان مبتلا به اختلال خواندن ممکن است در خواندن شفاهی دچار اشتباهات متعددی شوند این اشتباهات شامل حذف، اضافات و تحریف کلمات است.
چنین کودکانی در تمایز ویژگی ها و اندازه حروف چاپی بخصوص حروفی که در جهت گیری فضایی و طول خط متفاوتند دچار اشکال میشوند. سرعت خواندن کودکان کند است و اغلب میزان درک آنها پایین تر است.
در هجی کردن مشکل دارند و ممکن است از کلمه وسط یا آخر یک کلمه نوشته شده شروع به خواندن کنند. این کودکان حروفی را که باید خوانده شود پس و پیش میخوانند که بدلیل عدم جابجایی کامل حرکات تعقیبی چپ به راست چشم است. این کودکان وقتی ناچار به استفاده از زبان نوشتاری میشوند اضطرابشان تشدید میشود.