در این مقاله راجع به علائم قابل تشخیص تر یک فرد خجالتی در سنین مختلف می پردازیم تا اگر فرزند خجالتی شما به ارزیابی گفتار-زبان احتیاج داشت به یک متخصص مراجعه کنید.
از تولد تا 3 سالگی
از میان تمام گروه های سنی که آسیب شناسان گفتار-زبان به آنها خدمت می کنند، این مرحله از همه مهم تر و پیچیده تر است. ارزیابی این افراد به دلیل اینکه شخصیت آنها کامل رشد نکرده است واقعا دشوار است.
چیزی که باید در این سنین در نظر بگیرید این است که وقتی فرزندتان با شما بازی میکند، آیا واقعا به آن علاقه مند است؟ وقتی عروسکش را از او می گیرید آیا فقط به عروسک نگاه می کند و دنبال شما نمی آید؟ یا وقتی با بقیه بچه ها بازی می کند مضطرب است؟ آیا نسبت به هم سالانش متفاوت به نظر می آید؟
نکته ای که می تواند در خجالتی بودن فرزند شما موثر باشد بازی هایی است که با او انجام می دهید. دقت کنید که بازی ها باید هدفی در خود داشته باشند و درسی در آن نهان باشد زیرا کودکان از همان ابتدا یادگیری را شروع می کنند. فلذا ترجیحا بازی هایی را انجام دهید که تکراری نباشند یا صرفا به حرکت دادن اجسام به جلو و عقب متمرکز نباشند. از جمله بازی های هدفمند می توان به برج سازی با استفاده از لگو یا بلوک های چوبی نام برد.
مورد دیگری که در حین همین بازی کردن باید به آن دقت نمود، پاسخ دهی فرزندتان به نامش است. لازم به ذکر است که هنگام بازی توجه بچه ها کاملا متمرکز بر فعالیتی است که دارند انجام می دهند پس اگر انتظار دارید همان بار اولی که او را صدا زدید پاسخی بشنوید سخت در اشتباهید. اما مسئله مهم این است که شما ببینید فرزندتان به راحتی مرکز توجهش را تغییر می دهد یا خیر.
درباره آنچه را که نباید به کودکان خود بگویید بدانید.
همچنین باید حواستان به درک زبانی فرزندتان باشد. آیا باید خواسته هایتان را چندین بار تکرار کنید حتی زمانی که درباره موضوع مورد علاقه اش صحبت می کنید؟ این توانایی بسیار مهم، زبان دریافتی نام دارد. در واقع ممکن است فرزندتان خجالتی نباشد و فقط در فهم موضوعاتی که بیان می کنید مشکل داشته باشد.
سنین پیش دبستانی
در این سنین فرزند شما در مهد کودک که به عنوان یک محیط و موقعیت اجتماعی منظم شناخته می شود، قرار گرفته است. خودتان خواهید دید که چگونه فرزندتان با تعداد زیادی از شرکای بازی معاشرت می کند و فرصتی برای دریافت بازخورد از معلمان مهدکودک در مورد رشد اجتماعی فرزندتان خواهید داشت.
در اکثر موارد، اگر مشکلی در فرزندتان وجود داشته باشد، قطعا معلم به شما آن را خواهد گفت. بهتر است در بیان نگرانی های مرتبط با فرزندتان به معلمان تا حدودی محتاط باشید زیرا ممکن است یک سری مشکلاتی که شما مطرح می کنید اصلا در کودکتان وجود نداشته باشد و این فقط باعث می شود که معلم روی فرزندتان حساسیت بی جا پیدا کند.
معلم فرزند شما احتمالاً تجربه گسترده ای با صدها کودک داشته است و توانایی بسیار خوبی از مقایسه کودکان با یکدیگر دارد. با این حال، مهم است که به یاد داشته باشید که علیرغم این تجربه، آنها ممکن است در جنبه های ظریف تر رشد زبان اجتماعی آشنا نباشند. اساساً آنچه که در اینجا سعی می کنیم بررسی کنیم این است که آیا خجالت ظاهری فرزند شما ناشی از ناتوانی در پردازش زبان گفتاری است یا خیر.
دقت داشته باشید که همه بچه ها اجتماعی و اهل وقت گذرانی با بقیه نیستند. و بگذارید صادق باشیم، پیش دبستانی ها می توانند مکان های پر هیجانی باشند که افراد خجالتی آن را طاقت فرسا می دانند. چیزی که باید به آن توجه داشته باشیم، ارتباط اجتماعی و انگیزه اجتماعی است. اگر هر دوی این موارد در کودک محدود است، بهتر است کودک توسط آسیب شناس گفتار معاینه شود.
درباره احساس خوب افزایش عزت نفس و انگیزه در فرزند شما بیشتر بدانید.
سنین مدرسه
از مهدکودک به بالا، شخصیت کودک شروع به آشکار شدن می کند. همچنین در این محدوده سنی، تشخیص نوع خجالتی بودن این بچه ها برای روان شناسان بالینی راحت تر قابل تشخیص است و کاملا مشهود است. این طور که هر چه کودک تعاملات اجتماعی بیشتر و افراد بیشتری برای ارتباط با آن داشته باشد احتمال اینکه خجالتی ارزیابی شود کمتر می شود.
در این سنین، کودک ممکن است بتواند توضیح دهد که چرا به یک فعالیت اجتماعی خاص یا به تعامل بزرگ یا گروهی یا حتی یک به یک علاقه خاصی ندارد.
آیا فرزند شما ترجیح می دهد تنهایی کار یا بازی کند ؟ اگر چنین است، چرا فرزند شما اغلب ترجیح می دهد تنها باشد؟ آیا عوامل خارجی در پیدایش این رفتار دخیل است؟
جنبه منفی این گروه سنی این است که سایر بچه هایی که دایره ارتباطی بزرگ تری دارند و یا بین بقیه محبوب تر هستند تمایل به استفاده بد از این ویژگی دارند و در نهایت به قلدری برای باقی بچه روی می آورند.
بچه هایی که محتاط تر یا خجالتی تلقی می شوند بیشتر در معرض این نوع آزار و اذیت ها قرار می گیرند. با این حال همیشه والدین می توانند برای کمک به فرزندشان و نحوه ارتباط آن ها و همدردی شان با بقیه بچه ها آموزش ببینند. سکوت و یا خجالتی بودن فرزندان، انتخاب آن ها نیست و ممکن است عوامل خارجی منجر به این واکنش ها شده باشد یا اینکه فرزندتان روحیه ای حساس دارد. حتی ممکن است در لایه های کم رویی و خجالتی بودن، اضطراب اجتماعی پنهان شده باشد که به مراتب مشکل عمیق تری در این باره است.
اگر احساس می کنید فرزندتان ممکن است با ایجاد روابط اجتماعی قوی مشکل داشته باشد، مشورت با یک روانشناس کودک یا با یک آسیب شناس گفتار ضرری ندارد.